خدمات آزمایشگاهی بتن و خاک
خدمات آزمایشگاهی خاک و بتن مساله ای است که بر اساس مقررات ملی ساختمان برای اکثر ساختمانها طبق قانون باید انجام شود و عملا ساختمانهای محدودی از این خدمات ممکن است مستثنی شوند. در هر استان آزمایشگاه های دارای صلاحیت از وزارت راه وشهرسازی استان می توانند این خدمات را برای کنترل بحث خاک و بتن ریزی و نمونه گیری از خاک و بتن انجام دهند. در ادامه خلاصه ای از نحوه تعیین خدمات خاک و بتن ارائه شده است:
خدمات بتن:
عمدتا شامل نمونه گیری از بتن ریزی انجام شده در ساختمان می باشد که در مورد بتن هر سقف یا ستون باید انجام شود. این نمونه گیری ها عمدتا شامل نمونه های مکعبی 15 در 15 سانتیمتر می باشد که در لحظه بتن ریزی قسمتهای مختلف پروژه از بتن اخذ می شود. نمونه های بتنی اخذ شده پس از 24 ساعت به آزمایشگاه بتن منتقل می شود. در آزمایشگاه بتن این نمونه ها در حوضچه های مخصوص در دما و رطوبت مناسب نگهداری می شوند. نمونه های بتنی بر اساس مقررات ملی ساختمان در سن های 7 و 28 روز شکسته شده و مقاومت مشخصه آنها با مقاومت مشخصه مورد استفاده در طراحی مقایسه می گردد. نمونه های بتنی 7 روزه بیشتر جنبه آگاهی و پیشبینی داشته و معیار مقاومت مشخصه نمونه های بتنی 28 روزه می باشد.
از آنجا که مقاومت مشخصه بر اساس نمونه های بتنی استوانه ای 15 در 30 تعریف می شود، لذا مقاومت نمونه های بتنی مکعبی باید بر اساس جداول مبحث نهم مقررات ملی ساختمان به نمونه های بتنی استوانه ای تبدیل شود.
چنانچه مقاومت نمونه بتنی اخذ شده کافی نباشد، راه حل های مختلفی وجود دارد، از جمله:
. آنالیز مجدد ساختمان بر اساس مقاومت بتن بدست آمده
.. مغزه گیری از بتن ساختمان و انجام آزمایش بر روی مغزه های اخذ شده از بتن قسمتهای مشکوک ساختمان
... مقاوم سازی ساختمان با روشهایی مانند FRP، ژاکت فلزی، ژاکت بتنی و ...
خدمات خاک و ژئوتکنیک:
انجام آزمایش روی خاک محدوده پروژه باعث شناخت جنس خاک، دانه بندی آن، پارامترهای آن، تعیین تیپ زمین بر اساس آیین نامه 2800 و همچنین شناخت مشکلات احتمالی خاک مانند روانگرایی، تحکیم، رمبندگی، قنات ها، حفرات، خاک دستی، ماسه بادی و ... خواهد شد. برای شناخت خاک از حفاری گمانه دستی و چاهک ماشینی استفاده می شود. تعداد گمانه ها و چاهک های دستی بر اساس مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان تعیین می گردد.
به صورت کلی برای ساختمانهای با سطح اشغال کمتر از 300 متر مربع، یک گمانه (تک گمانه) و برای ساختمانهای با سطح اشغال بین 300 تا 1000متر مربع دو گمانه حفاری می شود. برای ساختمانهای با سطح اشغال بیشتر یک گمانه برای هر 1000 متر مربع اضافه می شود. چنانچه ساختمان دارای گودبرداری باشد یا بسته به حالات مختلف، گمانه ها یا چاهک دستی به مطالعات خاک یا ژئوتکنیک اضافه می شود.
در ضمن حفاری خاک، نمونه های مختلف اخذ شده و به آزمایشگاه خاک منتقل می شود. در آزمایشگاه خاک، آزمایشهای مختلف مانند دانه بندی، هیدرومتری، برش مستقیم، سه محوری و ... روی نمونه های خاک انجام می شود.
برای تعیین تیپ خاک بر اساس آیین نامه 2800 معمولا از آزمایش داون هول استفاده می گردد. در آزمایش داون هول با تعیین سرعت موج برشی در خاک، خاک منطقه در یکی از تیپهای I، II، III و IV طبقه بندی می شود. بیشترین مقدار سرعت موج برشی در زمین های تیپ I بوده که نشان میدهد محکم تر و سخت تر بوده و باعش تشدید کمتری در زلزله می شوند.